Op stap met verkeerde vrienden

Onze zoon raakte onlangs in contact met de politie na het plegen van een diefstal. Pas nadat we hem met de feiten confronteerden, gaf hij het toe. We hadden dit nooit verwacht en vermoeden dat hij op school onder druk wordt gezet om dingen te doen die hij niet wil. Hoe maken we hem weerbaar voor dergelijke `slechte' vrienden?

Van ouders naar vrienden en dan zelfstandig de wereld in, dat is voor een jongere de noodzakelijke weg om het nest definitief te verlaten. Tot de leeftijd van elf jaar zijn ouders de bron van waarheid voor hun kinderen. Dan start het rijk van de vrienden. Bij hen verkennen ze andere meningen. Soms levert dat mooie resultaten op, maar af en toe kan de situatie ontsporen en stelt de jongere met scha en schande vast dat bepaalde dingen  toch niet aan hem besteed zijn.
Maar voor we het over slechte vrienden hebben, wil ik eerst het belang van vriendschappen aanstippen. Ze zijn immers een noodzakelijke aanvulling op de normen en waarden die de jongeren thuis leren. Vraag tieners waarom ze naar school gaan en het antwoord is acht op de tien keer 'de vrienden'. Jammer genoeg laat het onderwijs steeds minder toe dat er vaste plekken zijn voor hen. Vroeger had je als tiener een vaste klas en bleef de groep jarenlang dezelfde. Vandaag zwerven jongeren de hele dag rond in hun schoolgebouwen en wijzigt de samenstelling van hun klas voortdurend. Zij die sociaal vaardig zijn, leggen overal contacten. Maar voor de anderen is het steeds weer zoeken.
Bovendien komen vrienden steeds minder thuis op bezoek en blijven jongeren veel meer hangen na school. Maar dwing je zoon niet om binnen de drie kwartier na school thuis te zijn, want jongeren hebben nood aan de emoties en het geklets op straat. De wetten van het samenleven worden daar vaak geleerd. Ze zoeken er een evenwicht tussen wat ze thuis leren en wat anderen menen. Ineens komen ze dan binnen met een omgekeerde mening, kledij die je niet aanstaat of vrienden die je 'slecht' noemt.

Maar de omgang met slechte vrienden verbieden heeft meestal weinig zin. Wat doe je wel? Blijf in de eerste plaats zelf de vriend van je zoon. Reageer niet met afstoten, want dan drijf je hem nog meer naar die vrienden toe. Jongeren die probleemvrienden niet lossen, hebben meestal problemen die al lang bestaan, vaak al van op de lagere school. Ze krijgen nu de kleur van de puberteit en ze worden ernstiger. Vaak is het nodig om deze jongeren te laten onderzoeken in de jeugdzorg. Werk ook samen met de school. Zij zijn het vaak die in de eerste plaats te maken krijgen met de gevolgen van probleemgroepjes. Stelt de school vast dat het gedrag van een probleemjongere niet op te lossen is, dan moet ze de ouders uitnodigen om rond de tafel te zitten. Een eenvoudig en logisch idee, en toch gebeurt het veel te weinig. Omdat iedere ouder zijn eigen kind als belangrijkste ziet, is het vaak moeilijk om iedereen rond de tafel te krijgen met een open geest. En toch het is belangrijk dat de jongeren weten dat overleg over hen plaatsvindt. De volwassenenwereld moet zijn normen duidelijk maken. De boodschap moet zijn: dit is ernstig, we maken er werk van. Ouders die het probleem alleen maar zien bij de andere groepsgenoten en niet bij hun kind, versterken de ernst van het probleem.
Toch wil ik hierbij een warme oproep doen. Voor sommige jongeren zijn hun vrienden hun échte familie. Er zijn thuis te weinig mensen die op hen wachten en hen steunen. Integendeel, ze moeten vaak zelf hulpverlener spelen voor de grote problemen waarin hun ouders hen meeslepen. Meisjes hebben meer aanleg om emoties te delen met vriendinnen. Het zijn vooral jongens die het risico lopen aan te sluiten bij groepen waarin het niet over gevoelens gaat. Ze dóen vooral dingen met hun vrienden. Als de groep zich verveelt, zoeken de jongens wat ze kunnen doen, en wie zich verveelt heeft meestal niet de beste inspiratie: een autobestuurder jennen, een voetganger bestelen, krassen op een wagen...
Ouders zijn nodig, altijd. In de tienertijd zijn ouders er voor de warmte en de aansturing, vrienden voor het experiment. Zo moeten we het gezond houden. Als ze elkaar vinden, is het een winnend duo.

Zie ook volgende artikels: Waarom houten speelgoed 16 jaar en fuiven Kiezen voor 1 kind